Zrównoważona karta wyników a zarządzanie projektami

Zrównoważona karta wyników, znana również jako Strategiczną Kartą Wyników (ang. Balanced Scorecard; BSC), jest zintegrowanym zestawem celów i wskaźników, które zapewniają kierownikom wyższego szczebla szybki i kompleksowy wgląd w działalność przedsiębiorstw [1]. Służy do oceny strategii (określenie działań naprawczych, realności działań itd.) organizacji w działaniach krótko- oraz długookresowym dla pracowników/działów organizacji, oraz kontrahentów i dostawców [2]. 

Zrównoważona karta wyników została zaproponowana w 1992 roku przez R. Kaplana oraz D. Nortona [3] Autorzy zaproponowali strategiczną kartę wyników w celu lepszego dostosowania analizy mierników.  Zwrócili uwagę, że w czasach zmiennych warunków gospodarczych, tradycyjne mierniki mogły pokazywać nieprawdziwe dane, co utrudnia realizacje działań strategicznych w organizacji [4].

W zrównoważonej karcie wyników wizja, misja i strategia organizacji są przekształcane w spójny zestaw wskaźników efektywności. Dzięki karcie wyników organizacja może monitorować obecne wyniki (zwane w karcie perspektywami), takie jak wyniki finansowe, satysfakcja klienta i efektywność procesów biznesowych, a także wysiłek skierowany na doskonalenie procesów, motywowanie i rozwijanie pracowników oraz innowacje [5]. Strategiczna karta wyników pozwala również na określenie celów biznesowych, które znajdują się poza obszarem celów stricte finansowych [6].

Wyróżniono następujące perspektywy [7]

• Perspektywa finansowa –skupia się na osiągnięciu określonych wyników finansowych i kontrolowaniu kosztów, jednocześnie alokując środki na rozwój.

• Perspektywa klienta – jak klienci postrzegają działania organizacji i jakie dobra/usługi są dla nich najważniejsze. Obejmuje np. strategie konkurowania o klientów.

• Perspektywa procesów wewnętrznych – identyfikacja i usprawnienie kluczowych działań i procesów, które wpływają na cele finansowe i satysfakcję klientów. Obejmuje innowacje (technologiczną, know-how itp.)

• Perspektywa rozwoju – określenie możliwości dalszego rozwoju i tworzenia wartości. To obszar, który zasila cele strategiczne poprzez dostarczanie niezbędnych zasobów, zwłaszcza w zakresie zasobów ludzkich.

Wady BSC

Strategiczna karta wyników, mimo pozytywnego odzewu, ma wady, takie jak czasochłonność. Tworzenie wizji i strategii oraz liczne spotkania wymagają dużego nakładu czasu, co nie zawsze jest akceptowane przez pracowników, którzy mają już dużo obowiązków [8].

Wadą jest też konieczność ścisłej integracji karty z istniejącymi systemami zarządzania i procesami organizacyjnymi, szczególnie związanych z planowaniem, budżetowaniem, motywacją oraz zarządzaniem projektami, procesami i wiedzą [10]. Poza tym, bariery związane z wdrażaniem strategicznej karty wyników, takie jak trudność w wykazaniu wymiernych korzyści, wątpliwości co do zwrotu inwestycji oraz konieczność przygotowania pracowników do implementacji [11]

Zalety BSC

Zaletą Zrównoważonej Karty Wyników jest ułatwione raportowanie dzięki uwzględnieniu perspektyw całej organizacji w jednym raporcie, co redukuje czas i koszty związane z raportowaniem przez poszczególne działy [11].

Kolejną zaletą Zrównoważonej Karty Wyników jest łatwe zapewnienie feedbacku. Dzięki niej kierownictwo może monitorować postępy, korygować założenia i określać możliwe korzyści, na przykład reagując na ewentualne odchylenia finansowe [12]

Zrównoważona Karta Wyników pomaga w precyzyjnym określeniu zarówno własnej strategii, jak i strategii konkurencyjnej, co jest kluczowe dla efektywnego zarządzania organizacją. Ułatwia również określenie priorytetów i osiągnięcie konsensusu w zespole w zakresie kluczowych celów strategicznych, co pozwala uniknąć rozbieżności działań. Dodatkowo, ogranicza liczbę zbędnych celów strategicznych i mierników [13]

BSC w zarządzaniu projektami

Projekty związane z opracowaniem i wdrożeniem Zrównoważonej Karty Wyników często są samodzielnymi projektami, które angażują różne działy i wymagają specjalistycznej wiedzy oraz zarządzania interesariuszami. Ponadto, projekty służące realizacji celów strategicznych organizacji często są integrowane z BSC, wykorzystując je jako część strategii organizacyjnej. W tym kontekście zarządzanie projektami musi uwzględniać cele i miary BSC, co może wpłynąć na różne obszary działalności organizacji [14].

Dzięki podejściu opartemu na Zrównoważonej Karcie Wyników w zarządzaniu projektami, zespoły mogą analizować projekty, oceniając kluczowe działania biznesowe z czterech obszarów w jednym raporcie. Każdy projekt ma swoją wizję, misję i cele wyjaśnione, uwzględniające wszystkie cztery obszary: klienta, wewnętrzne, finansowe oraz nauka i rozwój. Istotne wskaźniki wydajności są identyfikowane do monitorowania postępu projektu i potencjalnych przeszkód, które są eliminowane [15].

Autor: Dominik Nocoń
 

---

Przypisy

[1] Gaja D., Zrównoważona karta wyników jako sposób pomiaru efektywności zespołów w organizacji, Studia Ekonomiczne. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach, 2015, nr 230, s. 129-130.

[2] Kędzierska-Buja I., Jaworski J., Koncepcja wykorzystania strategicznej karty wyników w kontroli zarządczej uczelni publicznej, Finanse, Rynki Finansowe, Ubezpieczenia, 2016, nr 2/2016 (80) cz. 2, s. 351.

[3] Tawse A., Tabesh P., Thirty years with the balanced scorecard: What we have learned, Business Horizons, 2023, nr 60 s. 123-124.

[4] Gaja D., Zrównoważona karta wyników … poz. cyt., s. 130.

[5] Nieplowicz M., Zrównoważona karta wyników dla departamentu audytu wewnętrznego, Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego. Studia i Prace Wydziału Nauk Ekonomicznych i Zarządzania. 2009, nr 16, s. 170.

[6] Kaplan R. S., Norton D. P., Strategiczna karta wyników. Jak przełożyć strategię na działanie, Wydawnictwo PWN, Warszawa 2006, s. 27.

[7] Jaworzyńska M., Zastosowanie Strategicznej Karty Wyników w szpitalu – studium przypadku, Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska, sekcja H – Oeconomia, 2015, tom. 49, nr 4, s. 179.

[8] Maszczyk M., Kubka J., Wewnętrzne trudności strategicznej karty wyników a wielkość przedsiębiorstw, 2006, artykuł opublikowany na stronie internetowej https://server213334.nazwa.pl/Strony_WWW/waszczyk/wp-content/uploads/2020/09/Waszczyk_Kubka_BSC_1_4_PL.pdf ,), s. 3. [dostęp: 24.03.2024].

[9] Kral Z., Strategiczna karta wyników, w: Współczesne metody zarządzania w teorii i praktyce, red. Hopej M., Kral Z., Oficyna Wydawnicza Politechniki Wrocławskiej, Wrocław, 2011, s. 138.

[10] Tamże, s. 138.

[11] Kowal B., Zrównoważona karta wyników jako narzędzie realizacji strategii w przedsiębiorstwie węgla kamiennego, 2009, https://winntbg.bg.agh.edu.pl/rozprawy2/10092/full10092.pdf, [dostęp: 24.03.2024]), 57 i 73.

[12] Tamże, 57 i 73.

[13] Kral Z., Strategiczna karta wyników … poz. cyt., s. 137.

[14] Balanced Scorecard in Project Management – Uses, Pros & Cons, www.project-management.info., [dostęp: 24.03.2024].

[15] What Is a Balanced Scorecard?, www.wrike.com, [dostęp: 24.03.2024].

Rysunki

Rys. 1, https://appmaster.io/pl/blog/wskazowki-dotyczace-zarzadzania-projektami-tworzenie-stron-internetowych [dostęp: 24.03.2024]

Rys. 2. Gaja D., Zrównoważona karta wyników jako sposób pomiaru efektywności zespołów w organizacji, Studia Ekonomiczne. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach, 2015, nr 230, s. 131.

Rys. 3. http://www.dinchemicals.com/o-nas/misja-wizja-wartosci/ [dostęp: 24.03.2024]